De Huidevetterstoren van de Spaanse Omwalling in Antwerpen

Dit artikel komt uit Ex situ 12

De heraanleg van de Noorderleien in Antwerpen heeft heel wat impact op het stadsverkeer, maar geeft archeologen daarnaast ook voor een unieke kijk onder de bodem. Deze brede boulevard is in de tweede helft van de 19^de eeuw aangelegd op de ontmantelde, Spaanse Omwalling. Bij de nieuwe aanleg komen nu op verschillende plaatsen resten van de stadsversterking aan het licht.

In het voorjaar van 2016 voerde de dienst archeologie van de stad Antwerpen al een eerste fase van het archeologisch onderzoek uit. De nieuwe premetrotunnel op de Frankrijklei doorkruist de goed bewaarde resten van bastion Huidevetterstoren, een van de negen bolwerken van de 16^de-eeuwse stadsversterking. Het onderzoek omvatte ook de bastionpunt, hoewel die niet bedreigd was door de werken.  De unieke, halve piramide, oorspronkelijk bekroond met een bol, typeert de 16^de-eeuwse, Antwerpse stadsversterking. Daardoor was het vrijleggen en registreren zeer waardevol.

Tijdens de zomer en het najaar van 2017 zullen ook ter hoogte van het nieuwe Operaplein de archeologische resten van de Kipdorpsite aandacht krijgen. Na afloop van de werken worden de archeologische resten geïntegreerd in een openluchtsite.

Het vrijleggen van de halve piramide van het bastionpunt © Lucid Lucid

Het muurwerk van de bastionpunt wordt gedocumenteerd © Lucid Lucid

De halve piramide komt in beeld © Lucid Lucid

De halve piramide werd oorspronkelijk bovenaan afgewerkt met een halve bol. Deze bleef niet bewaard, we zien wel het negatief spoor © Stad Antwerpen, dienst archeologie

Het bastion was aan de binnenzijde verstevigd met steunberen © Stad Antwerpen, dienst archeologie

Luchtopname van het opgegraven gedeelte van het bastion ter hoogte van het tunneltracé © Stad Antwerpen, dienst archeologie

Bastion Huidevetterstoren in het midden van de 19de eeuw © Felixarchief, Stadsarchief Antwerpen

Er werd ook letterlijk ondergronds gegraven. De fundering van de noordelijke bastionmuur (binnenzijde) is onregelmatig opgebouwd © Stad Antwerpen, dienst archeologie

De fundering van de noordelijke voorzijde wordt vrijgelegd, diep in de tunnel © Stad Antwerpen, dienst archeologie

Publiekwerking is van groot belang bij grote en langlopende projecten. Doeken aan de afsluiting informeren de voorbijgangers © Frederik Beyens

Meer info over het volledige project vind je via www.noorderlijn.be
en www.antwerpen.be/spaanse-omwalling

Femke Martens, Veerle Hendriks, Daan Celis

Dit artikel komt uit Ex situ 12

Ex situ is een tijdschrift dat archeologisch nieuws uit Vlaanderen
brengt op een boeiende en toegankelijke manier voor een breed publiek.

Een normaal jaarabonnement (4 nummers) is GRATIS (met uitzondering van de verzendingskosten: €10/jaar)

Ook de oude Ex situ’s kunnen nog  worden nabesteld.